Kabak Yetiştiriciliğinde Karşılaşılan Hastalıklar Ve Mücadelesi
Kabakta Külleme Hastalığı
Latincesi :
(Erysiphe cichoracearum D.C.) (Sphaerotheca fuliginea (Schlech.) Polacci)
Hastalık Tanımı :
Hastalık etmeni genellikle konukçu bitkilerin yüzeyinde oluşan beyaz miselleri ve mevsim sonunda meydana gelen siyah küçük noktalar halindeki kleistothesium'lan ile tanınırlar. Erysiphe cinsinin kleistothesium büyüklüğü 90-130 mikron'dur. Çok sayıdaki tutunucuları kısa ve dallanmamış olup hafif kahverengidir. Kleistothesium etmenin kışlama formudur. Bunlarda oluşan askus adedi 10-25 olup, 65-85 mikron uzunluk, 25-50 u genişliktedir. İki ve üç askospor ihtiva ederler. Konidileri zincir şeklinde birbirine bağlı olup oval şekilli 10x35 mikron uzunluk ve 15-23 mikron genişliktedir. Sphaerotheca' nin kleistothesium' u konukçu yüzeyinde meydana gelir. Kleistothesium büyüklüğü 80-112 mikron'dur. Tek askus ihtiva eder. Askusları 62-80 mikron, askosporlar 48 x 31 mikron büyüklüktedir.
Etmen kışı hasta yapraklar üzerinde kleistothesium oluşturarak geçirir. Ertesi yıl bunların çatlaması ile etrafa yayılan askosporlar primer enfeksiyonları oluşturur. Yaz boyunca oluşan konidiosporlar rüzgar ve böceklerle etrafa yayılarak sekonder enfeksiyonları oluştururlar. Enfeksiyon için optimum sıcaklık 27°C'dir. Etmenin inkubasyon süresi 3-7 gündür.
Yaşayış :
Hastalık bitkilerin özellikle yaşlı yapraklarında görülür. Zamanla yeni oluşan yapraklara da geçer. Genellikle konukçularda önce yaprağın üst yüzeyinde parça parça nispeten yuvarlak lekeler belirip sonradan bu lekeler birleşerek yaprağın her iki yüzeyini, yaprak sapını ve gövdeyi kaplar. Önceleri beyaz renkte toz tabakası gibi görünen miseller zaman ilerledikçe esmerleşir. Yapraklar kuruyup dökülür ve bitkide gelişme durur. Bu şekilde ürün kaybına neden olur. Meyve tatsızlaşır. Hastalık bütün bölgelerde yaygın olarak görülür.
Kültürel Önlemler :
Hasattan sonra hastalıklı bitki artıkları toplanarak yakılmalıdır. Tarla içi ve civarındaki yabancı otlar yakılmalıdır.
Kimyasal Mücadele :
Havanın serin ve sakin olduğu zamanlarda bitkinin her tarafının ilaçla kaplanması şeklinde olmalıdır. Genellikle 10 günlük aralıklarla hastalığın seyrine göre 2-5 ilaçlama yapılabilir. Sistemik olan ilaçlar 15 gün ara ile uygulanmalıdır. Yağıştan sonra ve fazla çiğ bulunduğunda toz kükürt uygulaması yapılmamalıdır .Zira çıkabilecek güneş nedeni ile yanıklar meydana gelebilir. Genellikle günlük sıcaklık ortalaması 27°C'nin üstünde ve orantılı nemin de % 50'nin altına düştüğü zamanlarda ilaçlamaya ara verilmelidir. Şartlar değiştiğinde ilaçlamaya devam edilmelidir.
İlaçlama Zamanı :
Bütün bölgelerde ilk hastalık belirtileri görüldüğünde ilaçlamaya başlanır.
İlaç Detayları :
Kabak Sarı Mozaik Virüsü
Latincesi :
Zucchini Yellorv Mosaic Potyvirus (ZYMV)
Hastalık Tanımı :
Kabak sarı mozaik virüsü (Zucchini Ye/low Mosaic Potyvirus -ZYMV), 750x11 nm boyutlarında ipliksi partıküllere sahiptir. Genom yapısı düz, tek sarmal RNA yapısındadır. Etmen Aphis gossypii, Myzus persicae, Aphis middletonii, Aphis craccivora, Acrythosiphon pisum, Lipaphis etysimi, Uroleucon sp. ile non-persistent olarak aktif bir şekilde taşınmaktadır. Virüs ayrıca mekanik olarak taşınmakta fakat tohumla taşınmamaktadır.
Yaşayış :
Hastalığın belirtileri virüs ırkı ve konukçu türüne bağlı olarak değişir. Bulaşık bitki yapraklarında damar açılması, sararma, sarı-yeşilimsi lekeler ilk görülen belirtilerdir. Bu ilk belirtilerden sonra bitkinin tümünde mozaik, damar bantlaşması, yaprak deformasyonu, enasyon, daralma ve bodurluk görülür. Damarlar arasında kabarcıklaşma başlar ve kol atma duraklar.
Yaprakların parçalı bir hal alması, iplikleşmesi, boğum aralarının kısalıp kalınlaşması gibi farklı şiddet ve yoğunluktaki belirtiler, virüsün patotipine ve yetiştirilen çeşide göre değişmektedir. Şiddetli enfeksiyonlarda gövdede çatlamalar ve bunu takiben bitkilerde ölüm görülür.
Bu virüs ile bulaşık bitkilerin meyvelerinde sarımsı yeşil renk değişimi ve kabarcıklaşma oluşur. İleriki dönemlerde meyvelerde küçülme, belirgin mozaik lekeler, meyve etinde sertleşme ve çatlama görülür. Ayrıca meyve şekli bozulup kıvrılır ve sivilce benzeri şişkinlikler görülür.
Doğrudan meyvede zarar yaptığı için verimde %40Mara varan zarara neden olur. Hastalık erken ilkbahar aylarından itibaren ortaya çıkarak, yaz boyu devam eden ve sonbahara kadar süren kabak tarımını önemli ölçüde etkilemektedir.
Virüsün Ege, Akdeniz ve Orta Anadolu'da yaygın olduğu bilinmektedir.
Kültürel Önlemler :
- Vektör mücadelesi, "Sebzelerde Yaprakbitleri Zirai Mücadele Teknik Talimatı'na uygun olarak yapılmalıdır.
- Sanitasyon uygulamalarına dikkat edilmelidir.
- Tarla içi ve etrafı yabancı otlardan temizlenmelidir. Yabancı otların yok edilmesi, hem enfeksiyon kaynağı, hem de yaprak biti popülasyonunu artırmaması açısından oldukça önemlidir.
- Hastalıklı bir bitki belirlendiğinde, hemen sökülerek uzaklaştırılmalıdır.
Sebzeler Kurşuni Küf Hastalığı
Latincesi :
(Botrytis cinerea Pers.)
Hastalık Tanımı :
Fungus, zayıflık paraziti olarak bilinir. Ancak uygun koşullarda konukçuyu hastalandırır. Böyle elverişli koşullar (20-25°C sıcaklık ve % 90-95 orantılı nem) özellikle havalandırması iyi olmayan örtü altı yetiştiriciliğinde, doğada ve depolarda çoğu zaman bulunmaktadır. Fungusun sporları renksizdir; kurşuni renkteki görünüşü koyu renkli sporofor'dan ileri gelmektedir. Fungus, kış mevsimini sklerot halinde geçirir. İlkbahar gelince sklerotlar çimlenerek miselyum ve konidi verir. Çok ender durumlarda apotesyum oluşturabilir. Bu organlardan doğaya yayılan askosporlar ve konidiler, konukçuları bularak gelişme ve üremelerine devam ederler. Uygun konukçu bulamayan sporlar kurak şartlarda 2 saatten fazla yaşayamazlar.
Yaşayış :
Çok geniş bir konukçu dizisine sahip olan kurşuni küf etmeni, her konukçuda değişik görünüşte hastalık tablosu meydana getirir. Gövde ve meyve enfeksiyonları yapar. Önce toplu iğne başı kadar küçük olan lezyonlar, epidermis altında gelişerek genişler ve dokulara yayılır. Epidermis çatlar ve konukçunun su kaybına neden olur. Bu lezyonlarda sklerotlar da oluşabilir. Gövde ve meyve sapı lezyonları meyve dökümüne neden olabilir. Konukçunun çiçek zamanında taç yaprakları hastalığa çok duyarlıdır. Fungus bu kısımlardan girerek meyveye geçer ve meyve çürüklüğünü başlatır. Yumrulu bitkilerde lezyonlar büyüdükçe yumuşak çürüklük oluşur. Hastalık tarlada başlar, depoda devam edebilir. Soğan yumruları üzerinde kurşuni renkli küf tabakası dikkati çeker.
Kültürel Önlemler :
Seralarda iyi havalandırma yapılarak sıcaklık ve orantılı nemin yükselmesi önlenmeli,
Bitkiler arasında hava akımının olabilmesi için sık dikimden kaçınılmalı
Hastalıktan zarar görmüş bitkiler sökülerek imha edilmeli
Dengeli gübreleme ve iyi bakım yapılarak bitkilerin sağlıklı gelişmeleri sağlanmalı
Çiğ olasılığına karşı güneş batımından 2 saat önce sera ısıtılmalı
Hasattan sonra sklerotların toprağa karışmasını önlemek için bütün bitki artıkları toplanarak yakılmalıdır.
Kimyasal Mücadele :
İlaçlamalar 10 gün arayla yapılmalı, son ilaçlama ile hasat arasında 15 gün olmalıdır.
İlaçlama Zamanı :
Çevrede hastalığın ilk belirtileri görüldüğünde veya bitkiler çiçeklenme devresinde iken başlanır.
Beyaz Kök Çürüklüğü Hastalığı
Hastalık Tanımı :
Fungus bol miktarda misel verir ve sonunda bu miseller yumaklar halinde bir araya toplanarak sklerotlar oluşturur. Fungus, değişik irilikte (0.5-3.0 cm) ve düzensiz şekillerde, koyu kahve veya siyah renkte, çevre koşullarına dayanıklı sert sklerotları ile kolayca tanınmaktadır. Sklerotlar bulaşmış oldukları toprakta uzun yıllar kalabilmekte ve yıldan yıla bitkileri hastalandırmayı sürdürmektedir.
Yaşayış :
Hastalık genel olarak kök ve kök boğazında ıslak çürümeler ve gelişmiş bitkilerde yaprak ve sürgünlerde solgunluk şeklinde kendini gösterir. Özellikle nemli ortamlarda genç fidelerin tamamen çürümesine neden olabilir. Gelişmiş bitkilerde simptomlar önce kök boğazı ve toprağa yakın olan alt yapraklarda ortaya çıkar. Hastalığın ilerlemesi ile kök boğazında bol miktarda pamuk beyazlığında misel tabakası oluşur. Zamanla yumaklar şeklinde toplanan misel tabakaları önceleri kirli beyaz renkte ve yapışkan bir şekildedir. Sonra havanın etkisi ile koyu kahverengiden siyaha kadar değişen renkler alarak sert bir tohum şekline dönüşürler. Kuruyan bitki artıkları ile birlikte toprağa karışırlar. Hastalığa yakalanan bitkilerde çok tahripkar olduğu için önemli ürün kayıpları meydana gelebilir.
Kültürel Önlemler :
Hasattan sonra bitki artıkları yok edilmeli,
Çok bulaşık olan alanlarda en az 5 yıllık ekim nöbeti uygulanmalı
Sklerotların tohuma ve toprağa karışması önlenmeli
Hastalığın görülmediği yerlerde sera tesis edilmeli
Seralar iyi havalandırılarak yüksek nem önlenmeli
Sık ekimden kaçınmalıdır.
Kimyasal Mücadele :
Toprak ilaçlaması verilen dozda ekimden 5-6 gün önce nemli tarla toprağına serpilir ve tırmıkla karıştırılır. Yeşil aksam ilaçlamalarında ise fideler şaşırtıldıktan 20 gün sonra ilk ilaçlama yapılır ve 10 gün aralıklarla bir ilaçlama yapılır. Eğer hastalık görülmüyorsa ilaçlama durdurulmalıdır. Son ilaçlama ile hasat arasında l hafta olmalıdır.
İlaçlama Zamanı :
Toprak ilaçlaması ekimden 5-6 gün önce uygulanmalı , yeşil aksam ilaçlamasına ise fidelerin şaşırtılmasından 20 gün sonra başlanır ve 10 gün arayla sürdürülmelidir.
İlaç Detayları :
Sebzelerde Kök Çürüklüğü Çökerten Hastalığı
Hastalık Tanımı :
Pyhium spp. bölmesiz miselli sporangiumlara sahip, eşeyli devresinde anteridium ve oogonyumlan olan bir fungustur. Toprakta yaşar. Rhizoctonia spp. bölmeli düzgün dik dallanan miselli, eşeyli devresinde nadiren basidiospor oluşturan, toprakta yaşayan ve tohumla da taşınabilen bir fungustur. Fusarium spp. bölmeli miselli, tek hücreli mikrokonodilere, çok hücreli (bölmeli) makrokonidilere ve dayanıklı klamidosporlara sahip toprak ve tohumla taşınabilen bir fungustur. Alternaria spp. bölmeli miselli, enine ve boyuna bölmeli saplı lobut tipi sporlara sahip, hastalıklı bitki artıklarıyla ve tohumla taşınan bir fungustur. Sclerotinia spp. bölmeli miselli, sclerotiler oluşturan , eşeyli devrede apothesium veren, toprakta yaşayan bir fungustur. Phytophthora spp. bölmesiz miselli ,toprakta zoosporları ile yayılan , kışı hastalıklı bitki artıkları üzerinde ve toprakta geçiren bir fungustur.
Yaşayış :
Kök çürüklüğü fide devresinde görülen bir hastalıktır. Aynı zamanda çıkıştan önce de zarar meydana gelebilir (pre-emergence). Fidelik devresinde fidelerin toprakla temas eden kök boğazlarından itibaren yattıkları görülür (Post-emergence). Gerek çıkış öncesi, gerek çıkış sonrası meydana gelen ölümler sonucu fidelikte ocaklar halinde boşluklar meydana gelir. Fidelik koşullan uygun olduğu takdirde, hastalık, fidelerin tamamen tahrip olmasına sebep olabilir. Hastalık yurdumuzda fide üretilen bütün alanlara yayılmış durumdadır.
Kültürel Önlemler :
Zarar görülen fideliklerin harç toprağı boşaltılıp içerisi temizlendikten sonra yeniden fidelik toprağı hazırlanıp konmalı
Tohum ekimi sık olmamalı
Hastalıklı fideler ayıklanmalı
Fideler uygun hava koşullarında açılıp sık sık havalandırılmalı
Fazla sulamadan kaçınılmalı
Gereksiz yere fazla azotlu gübre verilmemeli
Erken ekim yapmaktan kaçınılmalı
Fidelikler bol güneş alan, soğuk rüzgarları tutmayan yerlerde kurulmalıdır.
Kimyasal Mücadele :
Toprak İlaçlaması (ekimden önce)
Aşağıda verilen yöntemlerden birisi uygulanır.
Etkili maddesi PCNB 18 olan ilaçtan m2'ye 35 g preparat 4-5 misli kumla karıştırılarak nemli toprak yüzüne homojen olarak serpilir. 10 - 15 cm derinliğine gelecek şekilde karıştırılır ve 5 gün sonra da ekim yapılabilir.
Fidelik toprağı ve malzemesi % 40'lık formaldehit ile ekimden 15-20 gün önce 100 litre suya 4 litre karıştırılarak m^'ye 10 l verilmelidir. Fidelik 2-3 gün kapalı tutulduktan sonra açılır ve 7-10 gün havalandırılır.
150 cc % 40'lık formaldehit 500 g testere tozuna azar azar dökülerek emdirilir ve 1m2'lik fidelik toprağına serpilir, 10 cm. derinliğine gelecek şekilde karıştırılır ve 3 gün sonra da ekim yapılabilir.
Fidelik toprağının l m^'si için 60 g metilbromit fumigasyonu yapılabilir. İşlem anında toprak sıcaklığının 15° C'nin altında olmamasına ve toprağın tavında olmasına dikkat etmek gerekir. Fumigasyondan sonra fidelik 2 gün kapalı tutulur, sonra açılır. 48 saat havalandırılır ve ekim yapılabilir. İlaç son derece zehirli olduğundan zorunlu olmadıkça kullanılmaması ve korunma tedbirlerinin mutlaka alınması gerekir.
Küçük yerlerde kaynar su ile de toprak dezenfeksiyonu yapılabilir. 4.2.4.2. Ekim yapıldıktan sonra:
Tohum ekilip üstü kapak gübresiyle kapatıldıktan sonra fideliğin m2'sine % 0.6'lık göztaşı eriyiğinden 5 litre verilir, 10 dakika sonra aynı yer 5 litre temiz su ile sulanmalıdır ( Bu ancak domates, biber, patlıcan fideliklerinde uygulanabilir.)
Tohum İlaçlaması
Tohumun 100 kg'na 200 g ilaç gelecek şekilde mancozeb, maneb, thiram'li ilaçlardan birisi ile koruyucu bir tohum ilaçlaması iyi sonuç verebilir.
Fideler toprak yüzüne çıktıktan sonra fidelik ilaçlaması :
Fidelikte hastalık görüldüğü takdirde, listedeki ilaçlardan birisi ile belirtilen doza göre hastalık duruncaya kadar ( gerektiğinde 2-3 ilaçlama) haftada bir verilir. Her ilaçlamanın arkasından da temiz su ve bahçe süzgeciyle sulama yapılmalıdır. Burada bazı ilaçların fitotoksik olabileceği gözden uzak tutulmamalıdır.
Yine fidelerde çökerten meydana gelmesi halinde, hastalıklı fideler sökülüp, temizlenmeli, yerlerine l cm kalınlığında sönmemiş kireç + kum karışımı konulup, üzerine su verilmelidir.
İlaçlama Zamanı :
İlaçlamalar, tohum ilaçlaması, toprak ilaçlaması ( ekimden önce, ekimden sonra) ve fidelerin toprak yüzüne çıkışından sonra yapılabilir.
38.4.2.2. Kullanılacak İlaçlar ve Dozları için bitki koruma ürünleri bölümüne bakınız
İlaç Detayları :
Latincesi :
(Erysiphe cichoracearum D.C.) (Sphaerotheca fuliginea (Schlech.) Polacci)
Hastalık Tanımı :
Hastalık etmeni genellikle konukçu bitkilerin yüzeyinde oluşan beyaz miselleri ve mevsim sonunda meydana gelen siyah küçük noktalar halindeki kleistothesium'lan ile tanınırlar. Erysiphe cinsinin kleistothesium büyüklüğü 90-130 mikron'dur. Çok sayıdaki tutunucuları kısa ve dallanmamış olup hafif kahverengidir. Kleistothesium etmenin kışlama formudur. Bunlarda oluşan askus adedi 10-25 olup, 65-85 mikron uzunluk, 25-50 u genişliktedir. İki ve üç askospor ihtiva ederler. Konidileri zincir şeklinde birbirine bağlı olup oval şekilli 10x35 mikron uzunluk ve 15-23 mikron genişliktedir. Sphaerotheca' nin kleistothesium' u konukçu yüzeyinde meydana gelir. Kleistothesium büyüklüğü 80-112 mikron'dur. Tek askus ihtiva eder. Askusları 62-80 mikron, askosporlar 48 x 31 mikron büyüklüktedir.
Etmen kışı hasta yapraklar üzerinde kleistothesium oluşturarak geçirir. Ertesi yıl bunların çatlaması ile etrafa yayılan askosporlar primer enfeksiyonları oluşturur. Yaz boyunca oluşan konidiosporlar rüzgar ve böceklerle etrafa yayılarak sekonder enfeksiyonları oluştururlar. Enfeksiyon için optimum sıcaklık 27°C'dir. Etmenin inkubasyon süresi 3-7 gündür.
Yaşayış :
Hastalık bitkilerin özellikle yaşlı yapraklarında görülür. Zamanla yeni oluşan yapraklara da geçer. Genellikle konukçularda önce yaprağın üst yüzeyinde parça parça nispeten yuvarlak lekeler belirip sonradan bu lekeler birleşerek yaprağın her iki yüzeyini, yaprak sapını ve gövdeyi kaplar. Önceleri beyaz renkte toz tabakası gibi görünen miseller zaman ilerledikçe esmerleşir. Yapraklar kuruyup dökülür ve bitkide gelişme durur. Bu şekilde ürün kaybına neden olur. Meyve tatsızlaşır. Hastalık bütün bölgelerde yaygın olarak görülür.
Kültürel Önlemler :
Hasattan sonra hastalıklı bitki artıkları toplanarak yakılmalıdır. Tarla içi ve civarındaki yabancı otlar yakılmalıdır.
Kimyasal Mücadele :
Havanın serin ve sakin olduğu zamanlarda bitkinin her tarafının ilaçla kaplanması şeklinde olmalıdır. Genellikle 10 günlük aralıklarla hastalığın seyrine göre 2-5 ilaçlama yapılabilir. Sistemik olan ilaçlar 15 gün ara ile uygulanmalıdır. Yağıştan sonra ve fazla çiğ bulunduğunda toz kükürt uygulaması yapılmamalıdır .Zira çıkabilecek güneş nedeni ile yanıklar meydana gelebilir. Genellikle günlük sıcaklık ortalaması 27°C'nin üstünde ve orantılı nemin de % 50'nin altına düştüğü zamanlarda ilaçlamaya ara verilmelidir. Şartlar değiştiğinde ilaçlamaya devam edilmelidir.
İlaçlama Zamanı :
Bütün bölgelerde ilk hastalık belirtileri görüldüğünde ilaçlamaya başlanır.
İlaç Detayları :
| Etken Madde | Formülasyon | Miktar |
| Azoxystrobin 250 g/l | SC | 75ml |
| Benomyl % 50 | WP | 40 g |
| Bupirimate 250 g/l | EC | 40 ml |
| Carbendazim % 50 | WG | 50 g |
| Cymoxanil % 50 | WP | 50 g |
| Cymoxanil + Propineb %6+70 | WP | 200 g |
| Dinocap 370 g/l | EC | 50 ml |
| Dinocap 475 g/l | SC | 50 ml |
| Ethirimol 280 g/l | EC | 50 ml |
| Famaxadone + Cymoxanil 22,5+%30 | DF | 40 g |
| Famaxadone + Mancozeb %6,25+62,5 | DF | 120 g |
| Fenarimol 120 g/l | EC | 10 ml |
| Fenbucunazole 50 g/l | EC | 100 ml |
| Hexaonazole 50 g/l | SC | 40 ml |
| Kresoxim Methyl % 50 | WG | 25 g |
| Kükürt % 80 | WP | 400 g |
| Kükürt 90+%98 | TOZ | 3 kg/dekar |
| Metalaxy l + Mancozeb %8 + 64 | WP | 250 g |
| Myclobutanil 125 g/l | EC | 30 ml |
| Nuarimol 90 g/l | EC | 10 ml |
| Penconazole 200 g/l | EW | 20 ml |
| Pyrazophos 300 g/l | EC | 40 ml |
| Quinotmethionate % 25 | WP | 50 g |
| Triademenol 250 g/l | EC | 50 ml |
| Triadimefon % 5 | WP | 75 g |
| Triadimenol + Folpet 1,5+%70 | WP | 200 g |
| Triadimenol + Quinomethionate 15+%5 | WP | 50 g/l |
| Tridemorf + Nuarimol 225+360 g/l | EC | 60/75 ml |
| Tridemorf 750 g/l | EC | 15 ml |
| Trifloxystrobin % 50 | WP | 15 g |
| Triforine 190 g/l | EC | 100 ml |
| Triophanate Methyl % 70 | WP | 40 g |
Kabak Sarı Mozaik Virüsü
Latincesi :
Zucchini Yellorv Mosaic Potyvirus (ZYMV)
Hastalık Tanımı :
Kabak sarı mozaik virüsü (Zucchini Ye/low Mosaic Potyvirus -ZYMV), 750x11 nm boyutlarında ipliksi partıküllere sahiptir. Genom yapısı düz, tek sarmal RNA yapısındadır. Etmen Aphis gossypii, Myzus persicae, Aphis middletonii, Aphis craccivora, Acrythosiphon pisum, Lipaphis etysimi, Uroleucon sp. ile non-persistent olarak aktif bir şekilde taşınmaktadır. Virüs ayrıca mekanik olarak taşınmakta fakat tohumla taşınmamaktadır.
Yaşayış :
Hastalığın belirtileri virüs ırkı ve konukçu türüne bağlı olarak değişir. Bulaşık bitki yapraklarında damar açılması, sararma, sarı-yeşilimsi lekeler ilk görülen belirtilerdir. Bu ilk belirtilerden sonra bitkinin tümünde mozaik, damar bantlaşması, yaprak deformasyonu, enasyon, daralma ve bodurluk görülür. Damarlar arasında kabarcıklaşma başlar ve kol atma duraklar.
Yaprakların parçalı bir hal alması, iplikleşmesi, boğum aralarının kısalıp kalınlaşması gibi farklı şiddet ve yoğunluktaki belirtiler, virüsün patotipine ve yetiştirilen çeşide göre değişmektedir. Şiddetli enfeksiyonlarda gövdede çatlamalar ve bunu takiben bitkilerde ölüm görülür.
Bu virüs ile bulaşık bitkilerin meyvelerinde sarımsı yeşil renk değişimi ve kabarcıklaşma oluşur. İleriki dönemlerde meyvelerde küçülme, belirgin mozaik lekeler, meyve etinde sertleşme ve çatlama görülür. Ayrıca meyve şekli bozulup kıvrılır ve sivilce benzeri şişkinlikler görülür.
Doğrudan meyvede zarar yaptığı için verimde %40Mara varan zarara neden olur. Hastalık erken ilkbahar aylarından itibaren ortaya çıkarak, yaz boyu devam eden ve sonbahara kadar süren kabak tarımını önemli ölçüde etkilemektedir.
Virüsün Ege, Akdeniz ve Orta Anadolu'da yaygın olduğu bilinmektedir.
Kültürel Önlemler :
- Vektör mücadelesi, "Sebzelerde Yaprakbitleri Zirai Mücadele Teknik Talimatı'na uygun olarak yapılmalıdır.
- Sanitasyon uygulamalarına dikkat edilmelidir.
- Tarla içi ve etrafı yabancı otlardan temizlenmelidir. Yabancı otların yok edilmesi, hem enfeksiyon kaynağı, hem de yaprak biti popülasyonunu artırmaması açısından oldukça önemlidir.
- Hastalıklı bir bitki belirlendiğinde, hemen sökülerek uzaklaştırılmalıdır.
Sebzeler Kurşuni Küf Hastalığı
Latincesi :
(Botrytis cinerea Pers.)
Hastalık Tanımı :
Fungus, zayıflık paraziti olarak bilinir. Ancak uygun koşullarda konukçuyu hastalandırır. Böyle elverişli koşullar (20-25°C sıcaklık ve % 90-95 orantılı nem) özellikle havalandırması iyi olmayan örtü altı yetiştiriciliğinde, doğada ve depolarda çoğu zaman bulunmaktadır. Fungusun sporları renksizdir; kurşuni renkteki görünüşü koyu renkli sporofor'dan ileri gelmektedir. Fungus, kış mevsimini sklerot halinde geçirir. İlkbahar gelince sklerotlar çimlenerek miselyum ve konidi verir. Çok ender durumlarda apotesyum oluşturabilir. Bu organlardan doğaya yayılan askosporlar ve konidiler, konukçuları bularak gelişme ve üremelerine devam ederler. Uygun konukçu bulamayan sporlar kurak şartlarda 2 saatten fazla yaşayamazlar.
Yaşayış :
Çok geniş bir konukçu dizisine sahip olan kurşuni küf etmeni, her konukçuda değişik görünüşte hastalık tablosu meydana getirir. Gövde ve meyve enfeksiyonları yapar. Önce toplu iğne başı kadar küçük olan lezyonlar, epidermis altında gelişerek genişler ve dokulara yayılır. Epidermis çatlar ve konukçunun su kaybına neden olur. Bu lezyonlarda sklerotlar da oluşabilir. Gövde ve meyve sapı lezyonları meyve dökümüne neden olabilir. Konukçunun çiçek zamanında taç yaprakları hastalığa çok duyarlıdır. Fungus bu kısımlardan girerek meyveye geçer ve meyve çürüklüğünü başlatır. Yumrulu bitkilerde lezyonlar büyüdükçe yumuşak çürüklük oluşur. Hastalık tarlada başlar, depoda devam edebilir. Soğan yumruları üzerinde kurşuni renkli küf tabakası dikkati çeker.
Kültürel Önlemler :
Seralarda iyi havalandırma yapılarak sıcaklık ve orantılı nemin yükselmesi önlenmeli,
Bitkiler arasında hava akımının olabilmesi için sık dikimden kaçınılmalı
Hastalıktan zarar görmüş bitkiler sökülerek imha edilmeli
Dengeli gübreleme ve iyi bakım yapılarak bitkilerin sağlıklı gelişmeleri sağlanmalı
Çiğ olasılığına karşı güneş batımından 2 saat önce sera ısıtılmalı
Hasattan sonra sklerotların toprağa karışmasını önlemek için bütün bitki artıkları toplanarak yakılmalıdır.
Kimyasal Mücadele :
İlaçlamalar 10 gün arayla yapılmalı, son ilaçlama ile hasat arasında 15 gün olmalıdır.
İlaçlama Zamanı :
Çevrede hastalığın ilk belirtileri görüldüğünde veya bitkiler çiçeklenme devresinde iken başlanır.
Beyaz Kök Çürüklüğü Hastalığı
Hastalık Tanımı :
Fungus bol miktarda misel verir ve sonunda bu miseller yumaklar halinde bir araya toplanarak sklerotlar oluşturur. Fungus, değişik irilikte (0.5-3.0 cm) ve düzensiz şekillerde, koyu kahve veya siyah renkte, çevre koşullarına dayanıklı sert sklerotları ile kolayca tanınmaktadır. Sklerotlar bulaşmış oldukları toprakta uzun yıllar kalabilmekte ve yıldan yıla bitkileri hastalandırmayı sürdürmektedir.
Yaşayış :
Hastalık genel olarak kök ve kök boğazında ıslak çürümeler ve gelişmiş bitkilerde yaprak ve sürgünlerde solgunluk şeklinde kendini gösterir. Özellikle nemli ortamlarda genç fidelerin tamamen çürümesine neden olabilir. Gelişmiş bitkilerde simptomlar önce kök boğazı ve toprağa yakın olan alt yapraklarda ortaya çıkar. Hastalığın ilerlemesi ile kök boğazında bol miktarda pamuk beyazlığında misel tabakası oluşur. Zamanla yumaklar şeklinde toplanan misel tabakaları önceleri kirli beyaz renkte ve yapışkan bir şekildedir. Sonra havanın etkisi ile koyu kahverengiden siyaha kadar değişen renkler alarak sert bir tohum şekline dönüşürler. Kuruyan bitki artıkları ile birlikte toprağa karışırlar. Hastalığa yakalanan bitkilerde çok tahripkar olduğu için önemli ürün kayıpları meydana gelebilir.
Kültürel Önlemler :
Hasattan sonra bitki artıkları yok edilmeli,
Çok bulaşık olan alanlarda en az 5 yıllık ekim nöbeti uygulanmalı
Sklerotların tohuma ve toprağa karışması önlenmeli
Hastalığın görülmediği yerlerde sera tesis edilmeli
Seralar iyi havalandırılarak yüksek nem önlenmeli
Sık ekimden kaçınmalıdır.
Kimyasal Mücadele :
Toprak ilaçlaması verilen dozda ekimden 5-6 gün önce nemli tarla toprağına serpilir ve tırmıkla karıştırılır. Yeşil aksam ilaçlamalarında ise fideler şaşırtıldıktan 20 gün sonra ilk ilaçlama yapılır ve 10 gün aralıklarla bir ilaçlama yapılır. Eğer hastalık görülmüyorsa ilaçlama durdurulmalıdır. Son ilaçlama ile hasat arasında l hafta olmalıdır.
İlaçlama Zamanı :
Toprak ilaçlaması ekimden 5-6 gün önce uygulanmalı , yeşil aksam ilaçlamasına ise fidelerin şaşırtılmasından 20 gün sonra başlanır ve 10 gün arayla sürdürülmelidir.
İlaç Detayları :
| Etken Madde | Formülasyon | Miktar |
| Benomyl % 50 | WP | 60 g |
| Benomyl % 50 | WP | 75 g/ |
| Iprodione % 50 | WP | 75 g |
| Procymidone % 50 | WP | 75 g |
Sebzelerde Kök Çürüklüğü Çökerten Hastalığı
Hastalık Tanımı :
Pyhium spp. bölmesiz miselli sporangiumlara sahip, eşeyli devresinde anteridium ve oogonyumlan olan bir fungustur. Toprakta yaşar. Rhizoctonia spp. bölmeli düzgün dik dallanan miselli, eşeyli devresinde nadiren basidiospor oluşturan, toprakta yaşayan ve tohumla da taşınabilen bir fungustur. Fusarium spp. bölmeli miselli, tek hücreli mikrokonodilere, çok hücreli (bölmeli) makrokonidilere ve dayanıklı klamidosporlara sahip toprak ve tohumla taşınabilen bir fungustur. Alternaria spp. bölmeli miselli, enine ve boyuna bölmeli saplı lobut tipi sporlara sahip, hastalıklı bitki artıklarıyla ve tohumla taşınan bir fungustur. Sclerotinia spp. bölmeli miselli, sclerotiler oluşturan , eşeyli devrede apothesium veren, toprakta yaşayan bir fungustur. Phytophthora spp. bölmesiz miselli ,toprakta zoosporları ile yayılan , kışı hastalıklı bitki artıkları üzerinde ve toprakta geçiren bir fungustur.
Yaşayış :
Kök çürüklüğü fide devresinde görülen bir hastalıktır. Aynı zamanda çıkıştan önce de zarar meydana gelebilir (pre-emergence). Fidelik devresinde fidelerin toprakla temas eden kök boğazlarından itibaren yattıkları görülür (Post-emergence). Gerek çıkış öncesi, gerek çıkış sonrası meydana gelen ölümler sonucu fidelikte ocaklar halinde boşluklar meydana gelir. Fidelik koşullan uygun olduğu takdirde, hastalık, fidelerin tamamen tahrip olmasına sebep olabilir. Hastalık yurdumuzda fide üretilen bütün alanlara yayılmış durumdadır.
Kültürel Önlemler :
Zarar görülen fideliklerin harç toprağı boşaltılıp içerisi temizlendikten sonra yeniden fidelik toprağı hazırlanıp konmalı
Tohum ekimi sık olmamalı
Hastalıklı fideler ayıklanmalı
Fideler uygun hava koşullarında açılıp sık sık havalandırılmalı
Fazla sulamadan kaçınılmalı
Gereksiz yere fazla azotlu gübre verilmemeli
Erken ekim yapmaktan kaçınılmalı
Fidelikler bol güneş alan, soğuk rüzgarları tutmayan yerlerde kurulmalıdır.
Kimyasal Mücadele :
Toprak İlaçlaması (ekimden önce)
Aşağıda verilen yöntemlerden birisi uygulanır.
Etkili maddesi PCNB 18 olan ilaçtan m2'ye 35 g preparat 4-5 misli kumla karıştırılarak nemli toprak yüzüne homojen olarak serpilir. 10 - 15 cm derinliğine gelecek şekilde karıştırılır ve 5 gün sonra da ekim yapılabilir.
Fidelik toprağı ve malzemesi % 40'lık formaldehit ile ekimden 15-20 gün önce 100 litre suya 4 litre karıştırılarak m^'ye 10 l verilmelidir. Fidelik 2-3 gün kapalı tutulduktan sonra açılır ve 7-10 gün havalandırılır.
150 cc % 40'lık formaldehit 500 g testere tozuna azar azar dökülerek emdirilir ve 1m2'lik fidelik toprağına serpilir, 10 cm. derinliğine gelecek şekilde karıştırılır ve 3 gün sonra da ekim yapılabilir.
Fidelik toprağının l m^'si için 60 g metilbromit fumigasyonu yapılabilir. İşlem anında toprak sıcaklığının 15° C'nin altında olmamasına ve toprağın tavında olmasına dikkat etmek gerekir. Fumigasyondan sonra fidelik 2 gün kapalı tutulur, sonra açılır. 48 saat havalandırılır ve ekim yapılabilir. İlaç son derece zehirli olduğundan zorunlu olmadıkça kullanılmaması ve korunma tedbirlerinin mutlaka alınması gerekir.
Küçük yerlerde kaynar su ile de toprak dezenfeksiyonu yapılabilir. 4.2.4.2. Ekim yapıldıktan sonra:
Tohum ekilip üstü kapak gübresiyle kapatıldıktan sonra fideliğin m2'sine % 0.6'lık göztaşı eriyiğinden 5 litre verilir, 10 dakika sonra aynı yer 5 litre temiz su ile sulanmalıdır ( Bu ancak domates, biber, patlıcan fideliklerinde uygulanabilir.)
Tohum İlaçlaması
Tohumun 100 kg'na 200 g ilaç gelecek şekilde mancozeb, maneb, thiram'li ilaçlardan birisi ile koruyucu bir tohum ilaçlaması iyi sonuç verebilir.
Fideler toprak yüzüne çıktıktan sonra fidelik ilaçlaması :
Fidelikte hastalık görüldüğü takdirde, listedeki ilaçlardan birisi ile belirtilen doza göre hastalık duruncaya kadar ( gerektiğinde 2-3 ilaçlama) haftada bir verilir. Her ilaçlamanın arkasından da temiz su ve bahçe süzgeciyle sulama yapılmalıdır. Burada bazı ilaçların fitotoksik olabileceği gözden uzak tutulmamalıdır.
Yine fidelerde çökerten meydana gelmesi halinde, hastalıklı fideler sökülüp, temizlenmeli, yerlerine l cm kalınlığında sönmemiş kireç + kum karışımı konulup, üzerine su verilmelidir.
İlaçlama Zamanı :
İlaçlamalar, tohum ilaçlaması, toprak ilaçlaması ( ekimden önce, ekimden sonra) ve fidelerin toprak yüzüne çıkışından sonra yapılabilir.
38.4.2.2. Kullanılacak İlaçlar ve Dozları için bitki koruma ürünleri bölümüne bakınız
İlaç Detayları :
| Etken Madde | Formülasyon | Miktar |
| Bakır oksiklorid % 50 | WP | 500 g (fidelik ilaçlaması) |
| Benomyl % 50 | WP | 100 g |
| Bordo bulamacı | SIVI | 500+1000 g (fidelik ilaçlaması) |
| Captan % 50 | WP | 250 g/(fidelik ilaçlaması) |
| Captan + PCNB %10 +10 | TOZ | 40 g/m2 ye (toprak ilaçlaması) |
| Etridiciazole + PCNB 70 + 250 g/l | EC | 10 ml |
| Formaldehit 400 g/l | EM | 4 l/m2 ye 150 ml mahlül toprak ilaçlaması |
| Hymexazol 360 g/l | SC | 150 ml |
| Hymexazol 360 g/l | EC | 300 ml |
| Mancozeb % 80 | WP | 200 g/ 100 kg tohuma |
| Maneb % 80 | WP | 200 g/ 100 kg tohuma |
| Maneb % 80 | WP | 250 g (fidelik ilaçlaması) |
| Maneb % 80 | WP | 100 g |
| Methyl Bromide % 98 | GAZ | 60 g/m2 ye (toprak ilaçlaması) |
| PCNB % 18 | TOZ | 35 g/m2 ye (toprak ilaçlaması) |
| PCNB % 18 | TOZ | 60 g/m2 'ye |
| Propineb % 70 | WP | 250 g (fidelik ilaçlaması) |
| Propineb % 70 | WP | 200 g/da |
| Thiram % 80 | WP | 200 g/100 kg tohuma |
| Thiram % 80 | WP | 200 g |
| Tolclofos Methyl % 50 | WP | 100 g |
| Trichoderma horzianum % 25 | WP | 8 g/ 1 kg tohuma (domates) |
| Trigoderma Harzianum | | 10g/m2 tavsiye. |